Милица Јаковљевиќ, позната под псевдонимот Мир-Јам, остана запаметена како писателка која често ја нарекуваа “Српската Џејн Остин“.
Писателката остана запаметена и сакана од помладите генерации поради екранизацијата на нејзините романи, кои беа претворени во популарни серии.
Милица Јаковљевиќ е родена во Јагодина на 22 април 1887 година.
Детството и младоста ги поминала во Крагуевац.
По Првата светска војна се преселила во Белград за да ја започне својата кариера како новинар во „Новости“, една од ретките жени во овој бизнис.
Потоа, таа работеше и во „Неделни илустрации“, цело време под псевдонимот Мир-Јам, кој го задржала и кога почнала да пишува романи кои добиваат исклучителна популарност во периодот меѓу двете војни.
Занесна убавина
Во својот стан во улицата Молерова во Славија, Милица пишуваше за љубовта, бракот и животот на буржоаската класа во Југославија, заинтригирајќи ја јавноста со нејзината повлечена и ексцентрична личност.
Белграѓани ја паметеа како дама во занесни виолетови креации, дотерана и негувана, со долги локни, убава и скромна девојка од патријархално семејство.
Како ја паметат?
Животот на нејзината мајка на Милица и изгледаше како цел роман.
Освен тоа, мајката на Милица, имала вистински литературен талент и зборувала со убав јазик, нејзините зборови преточени во литература за деца, ја маѓепсале и неа и другите деца и им го исполнила нивното детство.
Затоа и речениците на Милица биле убави и шарени.
Имала и актерски талент.
Ова наследство е една од причините зошто подоцна Милица почнала да пишува, бидејќи драматичноста и раскажувањето на мајка ѝ се втиснати во душата на Милица и нејзиниот брат Стеван.
Милица од мајка си, ја наследила и дарбата за пеење, Милица знаела да пее прекрасни херојски песни.
Љубовни маки
И покрај тоа што често пишуваше за љубовта и бракот, Милица никогаш не се омажи, а за нејзиниот приватен живот многу повеќе се шпекулираше отколку што навистина се знаеше.
Течно зборуваше француски и руски, беше образована, паметна и многу независна.
Имено, набргу откако таа наполни 40 години, во Белград почнаа да кружат гласини дека во нејзиниот стан доаѓа Божидар Божа Николиќ, многу познат и еден од најатрактивните актери во тоа време.
Тој беше пет години постар од неа, а врската се раскина по една деценија поради, како што се шпекулираше, категоричното одбивање на Милица да ја круниса врската со брак.
И таа го сакаше.
Иако, секако не толку колку Витоја.
Витоје
На овој Словенец му го посветила и романот „Словенчка гора“, а тој и го „украл“ првиот бакнеж.
– Вториот ден со Витој пред пладне излеговме сами на прошетка.
Ме однесе во паркот Тиволи.
Колку е прекрасен парк, светол, полн со цвеќиња, покрај мало езеро.
Седнавме на клупата.
Зборуваше и молчеше.
Птиците чврчореа околу нас, децата си играа во долината, сенките на дрвјата нè покриваа, езерото беше мирно, а мојата душа се воздигна.
Витој наеднаш се наведна над мене, ме прегрна зад рамениците и ми ги бакна усните – открила таа во својата автобиографија.
Правата на жените
Таа се истакна со текстот “Дали на жената треба да и се подигне споменик“, заговарајќи дека на жените треба да им се признаат сите вештини.
Сепак, не сите ја поддржаа работата на оваа единствена жена.
Многумина ја критикуваа и предизвикуваа тврдејќи дека нејзината работа не може да се спореди со машките автори од тоа време.
Милица Јаковљевиќ Мир-Јам (десно на сликата) со сестрите и братот Стеван
Чудно и големо семејство
Во Годината 1886 извесен господин од Јагодина, Јаков Јаковљевиќ (Јаша за пријателите), државен службеник, останува без сопруга, таа починува, но треба да се грижи за нивните осум деца - сите девојчиња. На децата очајно им требало мајчинска фигура, а на нивната куќа - женска рака, па на господин Јаша не му останало ништо друго освен да бара нова жена.
За жал, работите не биле едноставни на тоа поле.
Г-дин Јаша, од очигледни причини, не сакаше повеќе деца, што било сон на повеќето млади девојки на возраст за брак.
По долго пребарување, пријателите на Јаша му доаѓаат на помош со одлична идеја.
Таму беше некоја Симка, исто така вдовица, која за време на животот на нејзиниот сопруг не успеала да роди деца.
Имајќи предвид дека во тоа време малку повеќе се знаеше за женската анатомија отколку за небесните тела во длабоката вселена, општо прифатено беше мислењето дека ако нема деца во бракот, тоа е целосно вина и недостаток на жената.
Од тоа верување, логично произлегуваше заклучокот дека ако госпоѓа Симка дотогаш немала деца, никогаш нема да ги има.
Пресреќен господинот Јаша веднаш се фрлил на додворување и двајцата брзо се венчале.
Една година подоцна се родила Милица, а неколку години подоцна се родил и нејзиниот брат Стеван и сестрата Зора.
Ова големо и необично семејство живеело во хармонија и љубов, следејќи го добриот Јаша секаде каде што државните служби го преселуваа, што често се случуваше.
Милица порасна опкружена со насмевки, топли погледи и – да бидеме искрени – во домаќинство во кое владееше „женственоста“.
Можеби токму тука лежат корените на бестрашноста со која подоцна ТАА ЌЕ влезе во машката доминантна новинарска професија.
Братот Стеван Јаковљевиќ
Често ја споредуваа со нејзиниот брат, познатиот писател Стеван Јаковљевиќ, автор на „Српската трилогија“.
Неговата одисеја, која го опиша српскиот војник како вистински победник во Големата војна, му ја донесе титулата автор на првиот српски бестселер.
“Српската Џејн Остин“
Милица Јаковљевиќ е авторка на романот „Ранетиот орел“, кој се смета за најубавата љубовна приказна во српската литература, екранизирана во 2009 година.
Покрај тоа, романите:
„Беше една ноќ на Јадранот“, „Непобедливото срце“, „Киднапирање на маж“, „Гревот на нејзината мајка“, „Во словенечките планини“, „Сама во брак“ и „Малата сопруга“ со децении им носат солзи и воздишки на девојките по некои мажи со широк спектар на карактери и возбудлив развој на настани.
Покрај романите, Мир-Јам издава и збирки раскази:
„Дамата во сино“, „Девојката со зелени очи“, „Чесен машки збор“ и „Сите што ја сакаат љубовта“, како и драмите „Над Таму“ и „Еманципираното семејство“.
Втора Светска Војна
Голем пресврт во нејзиниот живот се случил кога одбила да биде дел од режимот за време на Втората Светска Војна.
Убавата новинарка одбила да работи во окупацискиот весник на Недиќ за да си го “спаси образот“ и за да го испочитува својот брат Стеван, кој бил во заробеништво како Мајор на Кралската Гарда.
Војната завршила и Милица немала право на пензија ниту на приходи, а нејзиниот брат Стеван напредувал во службата и се нашол на висока позиција.
Двапати бил избран за член на Советот на граѓаните на Југославија.
Одфрлена
Таа беше одфрлена, заборавена и санкционирана.
Статусот на новинар го загубила бидејќи поминале повеќе од девет месеци без ангажмани, а никој не ги зел во предвид причините.
Нејзе и била одбиена и пензија, а за да преживее сите Авторски Права на своите литературни дела ги префрлила на Белградскиот Книжар Иван Веселиновиќ.
Тоа се открило точно 20 години по нејзината смрт, кога во 1972 година, “Ателје 212“ на својот репертоар ја вклучил претставата „Ранетиот орел“.
Семејството, кое очекувало финансиска добивка од прикажувањето на нејзините дела, останало во шок кога Иван Веселиновиќ се појавил со договор на чиј заден дел пишувало порака дека „и овозможил да си дозволи јаглен за да не замрзне“, и затоа сите Авторски Права му се пренесуваат на Иван Веселиновиќ.
Заборавена
Милица неуспешно се обидувала да се вработи или да добие пензија.
Таа била напуштена и обесчестена, а нејзините книги биле забранети.
„Некои другари не пишуваат борбено, како што налага нашата реалност. Тие не пишуваат комунистички, пишуваат буржоаски сентиментално и слатко, како Мир-Јам“, критикувал „револуционерниот поет“ Оскар Давичо на состанокот на Сојузот на писателите на Југославија.
Тажна смрт
Милица Јаковљевиќ, Мир-Јам, починала на 22 декември 1952 година од пневмонија, а ниту еден весник не ја објавил веста за нејзината смрт.
Нејзината внука Гордана, ќерката на нејзиниот брат Стеван, раскажува како биле информирани за нејзината смрт, не било објавено во ниту еден весник бидејќи таа им го свртела грбот на тогашните политички лидери.
– “Живееше многу лошо по војната, но никогаш не се пожали. Тато секогаш беше тука да и помогне, а подоцна успеа да и земе и пензија, но и тоа не беше доволно, еден ден бев сам во станот кога заѕвони телефонот: „Почина Милица Јаковљевиќ“, знаете како известуваат. Кога дојде татко ми и му кажав дека тетка ми почина, првпат видов солзи на лицето на татко ми“ -изјавила Гордана 3 децении подоцна.
“Ателје 212“
Нејзините дела со децении биле заборавени од мнозинството, извалкани од печатот на срамот на нивниот автор, за да се вратат на сцената со претставата „Ранетиот орел“ во 1972 година во “Ателје 212“.
Оттогаш публиката повторно може да ужива во нејзините дела и да најде одмор од секојдневниот живот, читајќи романи, гледајќи филмови и серии инспирирани од Нејзиното Творештво.
ПРЕЗЕМЕНО дел од тектот: Курир.рс
